Qoser, Merdîn'in en büyük nüfusa sahip ilçesi. 2023 sayımlarına göre 271 bin 307 nüfusa sahip ilçe, Mardin nüfusunun yüzde 32'sini oluşturuyor. Dinamik iş gücünün fazla olmasından dolayı tekstil sektörünün son süreçte Kurdistan'da en fazla yöneldiği yerlerden biri olan Qoser, emek sömürüsünün de en yoğun yaşandığı yerlerden biri.

Son iki dönemde seçilmiş belediye başkanlarının yerine kayyum atanan Qoser, aynı zamanda Merdîn'deki en büyük rüşvet ve yolsuzluk olaylarının yaşandığı yer. Politik ve ekonomik kıskaçla iradesi kırılmaya çalışılan Qoser halkının, 31 Mart'taki seçimlerde, Qoser'in direnişçi tarihine ve kimliğine yakışır cevabı vereceğine inançlarının tam olduğunu belirten DEM Parti Qoser Belediyesi eş başkan adayı Hamdiye Bilek Turgay, ANF'nin sorularını yanıtladı.

Qoser belediyesine iki dönemdir kayyum atanıyor. Hem belediye bütçesinin hor kullanılmasına hem de kayyum tarafından yapılan yolsuzluklara dair çok ciddi iddialar var. Hüseyin Çam için görev yaptığı dönemde ihalelerden kendisine pay aldığı iddiasıyla suç duyurusunda bulunuldu. Siz yönetimi devraldığınızda nasıl bir belediyeyle karşılaşacağınızı düşünüyorsunuz?

Sizin de dile getirdiğiniz gibi çok ciddi iddialar var. İddiaların da ötesinde şu an açılmış dosyalar ve devam eden bir süreç var. Qoser’de Hali Caddesi var, bu caddenin hiçbir alt yapısı yok, en ufak bir yağmur yağdığında göle dönüşen bir cadde. Hüseyin Çam o cadde yapılırken firma ile anlaşmaya gitmeye çalışıyor. 800 bin TL komisyon karşılığında firmaya ihaleyi veriyor. Yine parke taşlarını ederinden fazla gösteriyor ve aradaki farkın kendine aktarılmasını istiyor. Bunlar, firmanın kendisi hakkında suç duyurusunda bulunması ile ortaya çıktı ve basına da yansıdı. Bu tek vaka değil. Rüşvet ve yolsuzluk dışında belediyenin kasası da boşaltıldı, belediye çok ciddi bir borç batağına sürüklendi. Elbette başka neler yapıldığını la dair net bilgiyle belediyeye aldığımızda ulaşacağız. Yönetimi devraldığımızda bir inceleme komisyonu oluşturacağız. Bu komisyonda hem belediyede görev alan kişiler yer alacak hem de belge ve muhasebeden anlayan uzmanlar, avukatlar olacak. Belediyenin bütün kalemlerini, bütün birimlerini incelemeye alacağız. Bulduğumuz tüm yolsuzluklar, şüphelendiğimiz tüm konular hakkında hem kamuoyunu bilgilendireceğiz hem de suç duyurusunda bulunacağız.

Kurdistan'da birçok belediyeye kayyumlar atandı. Öz yönetim süreçleri sonrasında bölgede yürütülen farklı özel savaş konseptleri var. Qoser, Kurdistan direniş tarihi açısından da önemli yerlerden biri. Genç nüfusun siyasetin içerisinde fazlaca aktif olduğu, kendini sosyal ve ekonomik dinamikleri olan bir ilçe. Sizce Kayyum rejimi ve AKP Qoser'de neyi hedefledi?

Kurdistan’da özel savaş temel olarak kadınlar ve gençler üzerinden yürütülmeye çalışıldı. Hala da onlar hedef alınmaktadır. Bunun dışında da bir ekonomik çöküntü yaşatmaya çalışıyorlar. Gençlere çok büyük bir yönelim var. Onlar yeter ki mücadeleden kopsun da ne yaparlarsa yapsınlar diye hırsızlığa sürükleme, madde kullanımını yaygınlaştırma gibi durumlar var. Madde bağımlılığı yaşı ilkokul seviyesine düşürüldü. Okulların bahçesinde bile hap kullanımı var, kapıların önünde açıktan çocuklara veriyorlar. Kadın bedeni üzerinden politikalar uygulanıyor ve fuhuş meşrulaştırılmaya çalışılıyor. Qoser'de tespitlerimize göre dört yüze yakın evde fuhuş yapılıyor, yaptırılıyor.  Özellikle asker kesiminde genç kızlarla ilişki kurarak onların duygularıyla oynama ve ağlarına düşürme ve sonradan bırakma durumları oluyor.

Ekonomik olarak çökertme politikasından bahsetmiştim. Mesela Qoser'de bir TEDAŞ terörü var. Çiftçileri kendi topraklarını ekememe noktasına getiriyorlar. Geçen yıl birçok köyümüzde Mısır ekimi yapılamadı. İnsanlar ektiği mısırın getirisinden çok ödeyeceği su ve elektrik faturasını düşünüyor. Faturalar ödenmediği zaman gelip köylerin trafolarını sökme, elektriksiz ve susuz bırakma durumlarını da özel savaşın bir parçası olarak görüyoruz artık.

Siyasi, sosyal ve ekonomik anlamda insanımızı çok yönlü bir biçimde kuşatmaya çalıştılar. Ne kadar hedeflerine ulaştılar? Elbette zorladılar, yıprattılar ama Qoser gibi direnişçi bir yeri hakimiyet altına almak kolay değil. İnsanlarımız kayyumların ne yapmaya çalıştığının farkında ve kendi iradelerini temsil edecek kişilerin bir an önce yetki sahibi olmasını, bunlara karşı politika üretmesini istiyorlar. Bizim de hem amacımız hem sorumluluğumuz budur. Kayyum tahribatını gidermek ve insanlarımıza hak ettiği yaşama sunmak için var gücümüzle çalışacağız.

Sizce Qoser'in öncelikli olarak hizmet beklediği konular nelerdir, "Göreve geldiğimizde ilk olarak bunu yapacağız" dediğiniz projeler nelerdir?

Öncelikli olarak hedefimiz, tüm karar alma mekanizmalarına halkın aktif katılımını sağlamak. Bütün kararlarımızı sokaklarda, alanlarda halkın içinde alacağız. Halk kendi temsilcileri ile iç içe olmak istiyor. Taleplerinin ve önerilerinin dikkate alındığını bilmek, kendilerini yönetimin bir parçası olarak görmek istiyorlar. Ki haklarıdır.

Kooperatiflere ağırlık vererek istihdam alanları açmayı düşünüyoruz. Qoser özelinde seracılık kooperatifleri tasarlıyoruz. Yine burada tekstil sektörü gelişkin, tekstil kooperatifleri kurmayı düşünüyoruz. Gençlerin kendilerine daha fazla bulabileceği sosyal aktivite alanları açmak istiyorum. Madde bağımlılığını ulaştığı boyutu dile getirmiştim buna yönelik bir rehabilitasyon merkezi açmayı ben özellikle istiyorum.

Çok ciddi bir fakirlik durumu var ve halk alacak ekmeğe muhtaç kalıyor, burada halk fırınlarını açmayı düşünüyoruz. Kendi ekip biçtiğimiz buğdayla kendi ekmeğimizi yapmayı tasarlıyoruz. Ve bunu çok cüzi bir fiyatla halka götüreceğiz. Qoser'in 16 mahallesi var her mahallede merkezi noktalar oluşturup bunu tüm halkın ulaşabileceği şekilde hayata geçireceğiz.

Tekstil önemli, tekstil kooperatifi kurmayı düşünüyoruz. Burada özellikle kadın ve genç istihdamını hedefliyoruz. Qoser'deki atölyelerde kimse asgari ücretle çalışamıyor, bırakın asgari ücreti çoğu zamanı asgari ücretin yarısı kadar bir maaşla çalıştırılıyorlar. Zaten herhangi bir sosyal güvenceleri de olmuyor. Müthiş bir emek sömürüsü var. Bugün asgari ücret 17 bin lira burada çalışan bir işçinin aldığı maaş en fazla 10 bin lira, 7-8 bin liraya çalışan insanlarımız olduğunu biliyoruz. Yol paraları kendilerine ait, her yerde öğle yemeğe çıkartılmıyor. Bir insanın bu şartlarda geçinebilmesi mümkün mü? Oluşturacağımız kooperatiflerde emeklerinin karşılığını almalarını hedefliyoruz. Esasında birçok projemiz var ama öncelikli olarak aklıma gelenler bunlar.

Merdîn kadın belediyeciliği açısından Kurdistan'da bir model oluşturabilmiş, güçlü kadın belediye başkanları çıkarmış kentlerden biri. Eş başkanlık sistemini uyguluyoruz ama Mardin resmiyette de ağırlıkla kadın belediye başkanları tarafından yönetilen bir kent. Kadın belediyeciliği sizce bu şehirde hangi dinamikler üzerinden güçlü? 

Merdîn'in tarihine ve toplumsal ilişkilerine baktığımızda kadınlar genel anlamda belirleyici rol oynamıştır.  Bu feodal kültür ve aşiretler içerisinde dahi böyledir. Çekip çeviren, yönlendiren genel özelliklerinin dışında, kadınların otorite olma yetenekleri de güçlüdür. Bu durumdan gerçekten mutluluk duyuyoruz. İlkin kadın belediye başkanları ne kadar etkili olabilir diyenler bugün kadınların kendilerini yönetmesinden memnunlar. Ön seçim sürecinde delegasyonlardan çıkan oy oranları da bunu gösteriyor. Kadın belediye başkanları hep çok yüksek oylarla seçildi. Merdîn halkı kadının yönetim kabiliyetine, adaletine ve duyarlılığına güveniyor. Söylediğiniz gibi bu konuda bir model oluşturduğumuza da inanıyorum. Önümüzdeki süreçte de Merdîn'in kadın belediye eş başkanları çok güçlü projeleri hayata geçirecek, belediyecilik açısından önce misyonumuzu devam ettireceğiz, bu konuda bu konuda iddialıyız.

Siz de Qoser'nin diğer eş başkan adayı Zeyni İpek de Mardin'de uzun süredir aktif siyasette yer alan, yöneticilik yapmış ve kentin dinamiklerine hakim olan isimlerdensiniz. Sizce önümüzdeki süreçte Merdîn'de bizi nasıl bir siyasi atmosfer bekliyor, önceki süreçlerden farklı olarak yerel yönetimler açısından hangi güçlendirmelere gidilmeli, halkın 31 Mart yerel seçimlerinden beklentisi nedir?

Qoser'in 200'ün üzerinde köyü var ve biz bu köyleri dört bölgeye ayırdık. Hepsine ziyaretlerimizi tamamladık. Tabi bunu yapabilmek için önce güçlü bir köy çalışma ekibi kurduk. Köy komisyonlarımız var. Köy komisyonları sözcüleri üzerinden gidiyoruz. Hem köylere hem ilçedeki mahallelere gittiğimizde bize söyledikleri tek şey şu, her zaman böyle içimizde olun. Seçimlerden sonra da sizleri yanımızda görmek istiyoruz. İnsanımız çok net, halktan kopuk bir siyasetçi profilini, halktan kopuk bir belediye yönetimini istemiyor. Belediyeye bir işleri için geldiklerinde sorunlarını rahatlıkla dile getirebilmek istiyorlar. Kayyum bu sekiz yıllık süreçte yerel yönetimlerle halkın bağını koparmaya çalıştı. Şu anda halk belediyeye gelip kendi sorununu dile getirdiğinde muhatap alınmaya hasret. Yerel seçimlere dair tavrını da önümüzdeki süreçten beklentisini de bence Newroz alanlarında net bir şekilde ifade etti. Yerel yönetimlerden beklentileri de bu doğrultudadır. Yıllardır ödedikleri bedele layık, kendi iradelerini içlerine sinen bir şekilde temsil edecek kişileri görev başında görmek istiyorlar. Sonuna kadar da haklılar. Onların haklı adalet beklentilerine cevap olmak için var gücümüzle çalışacağız.